Chomoka: de app die kleinschalige boeren in Afrika toegang geeft tot financiering

Veel kleinschalige boeren in Afrika beheren hun financiën via een Village Savings and Loans Association (VSLA), waarbij op dorpsniveau wordt gespaard en geleend. Veel van de boeren zijn vrouwen. VSLA’s zijn onderdeel van de aanpak van ontwikkelingsorganisatie CARE in de strijd tegen armoede. De door CARE ontwikkelde app maakt het makkelijker voor leden van VSLA’s om te lenen, sparen en investeren. En dat verbetert hun landbouwproductie en dus hun levensonderhoud. CARE heeft van Chomoka een sociale onderneming gemaakt, die samenwerkt met Rabo Foundation om nog meer boeren te bereiken.

Chomoka helpt om spaargelden te bundelen

“Afrikaanse boeren – vaak kleinschalige boeren of vissers – zijn ongelooflijk ondernemend. Ongeveer 37% van hen zijn vrouwen. Ze werken hard om te zorgen dat hun families genoeg te eten hebben en een kans op een betere toekomst. De beste manier om dat te bereiken is door hun bedrijf te laten groeien, maar dat is vaak moeilijk omdat ze meer financiële middelen nodig hebben dan ze zelf kunnen sparen of lenen van dorpsgenoten. Chomoka helpt ze om hun spaargelden te bundelen voor een succesvolle integratie in de formele economie”, aldus Zubaida Bai, Algemeen Directeur van CARE Social Ventures.

Chomoka (Swahili voor ‘zich losmaken’) helpt boeren in Tanzania om toegang te krijgen tot dat krediet. “Banken vragen van oudsher onderpand voor leningen”, legt Zubaida uit. “Maar deze boeren hebben geen eigen land dat als onderpand kan dienen voor financiële instellingen.”

Toegankelijke financiering

Hoe werkt de app? “De app is specifiek bedoeld voor de leden van VSLA’s die hun spaargeld bundelen en elkaar kleine leningen verstrekken van dat geld. Daarvan kunnen ze bijvoorbeeld nieuwe schoffels, ploegen of visnetten kopen. Vóór Chomoka werden deze transacties handmatig bijgehouden, wat zorgde voor een grote foutgevoeligheid. Bovendien was er altijd de angst dat papieren kwijt of beschadigd zouden raken. Er was geen back-up”, zegt Zubaida. “Met Chomoka kunnen ze gegevens invoeren in de app via een smartphone of door een sms te sturen. De app maakt het mogelijk om de administratie volledig digitaal bij te houden. Dat is handig voor nu én de toekomst, omdat de leden van de groep een financieel track record opbouwen. Daarmee krijgen de groepen en individuele leden gemakkelijker toegang tot leningen van banken en microkredietinstellingen.”

De digitale administratie vergroot de transparantie van de middelen van de VSLA en verkleint de kans op fouten in berekeningen. En misschien wel het belangrijkste; het helpt boeren om een digitale kredietgeschiedenis op te bouwen. Deze kunnen ze digitaal delen met banken en verzekeraars, zodat ze niet meer helemaal naar de stad hoeven te reizen om een lening of krediet aan te vragen. Hiermee zijn financiële diensten en producten letterlijk binnen handbereik gekomen.

Andere landen en talen

Steeds meer boeren maken gebruik van de Chomoka-app – in Tanzania, waar de app in 2017 werd gelanceerd, maken meer dan 10.000 VSLA-leden gebruik van Chomoka. “Mensen zijn duidelijk enthousiast over het gebruik van de app”, vertelt Zubaida. “De Chomoka-app bespaart tijd en voorkomt fouten, en geeft ze de hoop dat ze deel kunnen gaan uitmaken van de formele economie dankzij toegang tot financiering van banken en microkrediet.” Chomoka heeft onlangs ook versies in de lokale talen gelanceerd in Ghana, Ivoorkust en Oeganda. Deze landen zijn strategisch gekozen voor de verdere uitrol omdat CARE al jarenlang actief is in deze regio’s.

Ondersteuning van CARE

De implementatie en uitbreiding van Chomoka is voor een groot deel te danken aan de ondersteuning van CARE. “Als internationale ontwikkelingsorganisatie gaan we de strijd aan met structurele armoede en sociale ongelijkheid”, aldus Richard Kooge van CARE. Volgens hem is het logisch dat CARE zich tot de Rabo Foundation wendde voor steun. “Onze visie sluit aan bij die van de Rabo Foundation: de strijd tegen armoede en ongelijkheid aangaan door te innoveren en ondernemerschap te faciliteren.”

Het was deze visie die CARE motiveerde om Chomoka te ontwikkelen en om te zetten in een sociale onderneming. “Het stimuleert ondernemerschap met behulp van innovatie, zodat kleine ondernemingen genoeg kunnen verdienen om duurzaam te groeien. We helpen ook al jaren bij het opzetten van VSLA’s in Afrika – de doelgroep van de Chomoka-app. We moedigen met name vrouwen aan om lid te worden omdat het hun sociale positie verbetert – en ze gaan vaak verantwoordelijker om met leningen. De activiteiten van Chomoka en CARE ondersteunen en versterken elkaar wederzijds.”

Impact in heel Afrika

Chomoka hoopt de komende jaren ten minste 7.500 VSLA’s in Oeganda te bereiken. “We werken samen met de Rabo Foundation en haar lokale partners om dit te bereiken”, vertelt Zubaida. “Dankzij de ondersteuning van de Rabo Foundation, zowel in de vorm van financiële middelen als toegang tot netwerken, ligt Chomoka op koers voor succesvolle schaalvergroting. We hebben er vertrouwen in dat we de gewenste schaal kunnen bereiken en een grote impact kunnen hebben op de levens van mensen die niet of slechts beperkt toegang hebben tot bankdiensten in Afrika.”

Waarom de Rabo Foundation Chomoka ondersteunt

Toen CARE de Rabo Foundation vertelde over de Chomoka-app werden innovatiemanager Julia Peters en haar collega’s al snel enthousiast. “Chomoka helpt om een moeilijk bereikbaar deel van onze doelgroep te bereiken met deze app. Daarom financieren we hun activiteiten in Oeganda en brengen we ze in contact met ons lokale netwerk”, zegt Julia. “We delen ook onze financiële expertise met Chomoka, bijvoorbeeld op het gebied van kredietscores. Dit allemaal met het doel ze vooruit te helpen, zodat meer boeren toegang krijgen tot financiële producten en diensten.”