Oekraïne: “Elk verhaal dat ik hoor, laat me sprakeloos achter”

“Het eerste geluid van een explosie lijkt op verre donder en laat de ramen trillen en de vloer onder mijn voeten beven. Ik pauzeer een seconde, luisterend naar de volgende explosie, dan haal ik diep adem en ga verder met mijn interview met Vasyl, een 66-jarige man die in Kherson, Oekraïne, woont en in de rij staat bij een distributiepunt van een CARE-partner. Het horen van explosies in Kherson is al twee jaar lang de norm, en ik kan me niet eens voorstellen hoe overleven onder deze omstandigheden überhaupt mogelijk is.“

“Ben je bang?”, vraagt Vasyl me, en ik ben niet voorbereid op die vraag. Wat kun je antwoorden op zo’n vraag? Het is zo’n voorrecht om in staat te zijn geen angst te voelen in deze situatie, want ik ben slechts 1,5 uur in Kherson terwijl Vasyl en zijn buren hier hun leven doorbrengen. Ik heb het voorrecht om Kherson en het door oorlog verscheurde Oekraïne te verlaten en terug naar huis te gaan, terwijl zij niet kunnen vertrekken vanwege gebrek aan financiën en kansen, omdat ze slechts leven van hun zeer bescheiden pensioen van 50 euro per maand, of omdat ze voor hulpbehoevende ouders moeten zorgen. Degenen die zijn achtergebleven leven nu al twee jaar met deze oorlog, en ik zie slechts een klein deel van wat dit allemaal echt betekent.

Van elk verhaal dat ik hoor, word ik sprakeloos. Elk woord dat ik noteer in mijn oranje notitieboekje weegt zwaarder en zwaarder. Mensen riskeren hun leven elke keer dat ze hun kelders verlaten om voedsel of water te zoeken en horen constant explosies. Een hele generatie kinderen groeit op in donkere en koude kelders. Mensen draaien samen nachtdiensten om over hun familieleden te waken.

Ik ontmoet Olga, die het woord “mensen” op de deur van haar kelder heeft geschreven om 100 dagen van hevig bombardement en gevechten te overleven. Ik hoor van Darya, 9 jaar oud, die wakker blijft tot 2 uur ‘s nachts om explosies te beluisteren tijdens haar nachtdienst. Ik spreek met Iryna, die elke nacht in een koude, kapotte liftschacht wacht tot de explosies stoppen. Ik interview Sviatlana, die altijd probeert te rennen om niet zo’n gemakkelijk doelwit te zijn. En ik spreek met kinderen die thuis in paniek rennen en schreeuwen wanneer ze de luchtalarm-sirenes horen afgaan. Ieder van hen werpt zich op de grond wanneer de raketten komen.

Ik sprak met mensen die ‘s nachts niet durven te slapen omdat de nachten het meest angstaanjagend zijn. Ze zitten gewoon en wachten, en proberen te overleven tot de volgende dag begint. Luisterend naar elk geluidje tijdens de nacht.

Als ik in mijn hotelbed lig, kan ik niet stoppen met nadenken over wat ik die dag heb gehoord en gezien. Ik begin ook naar alle geluiden tijdens de nacht te luisteren. Het regent, en het ijs smelt en kraakt. Een verwarmingsketel in de badkamer borrelt. De wind huilt door de bomen. Takken slaan tegen het dak. Om drie minuten na middernacht gaan de luchtalarm-sirenes af. Het lange gehuil van het alarm dringt door alle andere geluiden en mijn hele lichaam terwijl ik denk aan negenjarige Darya die ook naar de sirenes luistert, en aan Iryna in haar liftschacht en aan Olga en haar donkere, natte kelder. En het eindeloze lijden in deze oorlog voor miljoenen mensen in het hele land die alles hebben verloren. Dan hoor ik twee explosies in de verte en vraag me af hoeveel mensen er zojuist zijn gestorven, gewond zijn geraakt, hun huizen of naasten hebben verloren.

“Als ik in mijn hotelbed lig, kan ik niet stoppen met nadenken over wat ik die dag heb gehoord en gezien. Ik begin ook naar alle geluiden tijdens de nacht te luisteren.
[] Ik denk aan negenjarige Darya die ook naar de sirenes luistert, en aan Iryna in haar liftschacht en aan Olga en haar donkere, natte kelder. En het eindeloze lijden in deze oorlog voor miljoenen mensen in het hele land die alles hebben verloren.”

Sarah Easter, CARE-medewerker

“Elke dag zou onze laatste kunnen zijn,” vertelt Sviatlana uit Kherson me. Ze voelt zich gelukkig dat ze weer een dag en een nacht heeft overleefd. Ze is erg dankbaar voor de humanitaire hulp en vertelt me hoe cruciaal het is voor hun overleving, omdat er geen plaatsen meer zijn waar je essentiële items zoals zeep, potten, zaklampen, gasflessen of warme slaapzakken kunt kopen om de barre winterse temperaturen door te komen; er is geen verwarming in hun appartement.

Iedere donatie, groot en klein, is van onschatbare waarde om ons werk in onder meer Oekraïne te kunnen voortzetten en uitbreiden.

Ze vertelt toch ook dat ze zich vaak vergeten voelen door de wereld en dat de aandacht is verplaatst, terwijl zij nog steeds vechten om te overleven. De oorlog duurt nu al twee jaar en de aandacht van de media is al verschoven. Ze vertelt wat de realiteit van oorlog betekent voor elk individu dat leeft met de constante angst om te sterven of hun geliefden te verliezen; dat wordt vaak vergeten. Oorlog is echt. En het gebeurt elke dag in Europa. We moeten beter doen en niet wegkijken, want miljoenen mensen hebben hulp nodig om te overleven, en elke steun kan het verschil betekenen tussen leven en dood.”

Over CARE

CARE werkt in Oekraïne met 21 partnerorganisaties en ondersteunt getroffen mensen met de distributie van hygiënepakketten, keukenapparatuur en andere essentiële items zoals zaklampen, powerbanks, gasfornuizen en slaapzakken. In gebieden waar de watervoorziening is aangetast, heeft CARE samen met partners waterreservoirs en wasserijen opgezet. Met de steun van verschillende CARE-partners worden beschadigde daken en ramen gereconstrueerd. Bovendien hebben CARE-partners gemeenschapscentra en vrouwenruimtes opgericht, die psychosociale en juridische informatie bieden en trainingen aanbieden aan medisch personeel.