Onderwijs voor meisjes in Somalië: een weg uit de armoede

Het leven is moeilijk voor Somalische meisjes. Vooral in noodsituaties zoals nu tijdens de aanhoudende, extreme droogte. Meisjes worden namelijk als eerste thuisgehouden. Ze moeten helpen bij huishoudelijke taken en worden lopend op pad gestuurd naar verafgelegen waterbronnen. CARE zet zich in om kinderen, en in het bijzonder meisjes, weer naar school te laten gaan.

Steeds weer blijkt dat gelijkheid voor vrouwen en meisjes de gehele gemeenschap ten goede komt. Wereldwijd vinden gemeenschappen een weg uit de armoede, dankzij de eerlijke kans die vrouwen en meisjes hebben. Ook in Somalië pakken we armoede aan door ons sterk te maken voor gelijke rechten in het onderwijs.

Alle donaties, groot en klein, zijn van betekenis!

En die aanpak is hard nodig, want gemiddeld heeft de helft van de Somalische vrouwen en meisjes geen toegang tot onderwijs. Hebben ze die mogelijkheid wel, dan krijgen ze vaak maar zes jaar (basis)onderwijs. Dat is onrechtvaardig. Er bestaan uiteenlopende redenen binnen Somalische gezinnen om meisjes niet (meer) naar school te laten gaan. Denk aan:

• Gebrek aan geld om zowel zonen als dochters naar school te laten gaan.
• Niet voldoende veiligheid en voorzieningen voor meisjes om naar school te (blijven) gaan.
• Het thuishouden van meisjes zodat zij kunnen helpen met huishoudelijk werk en betaalde arbeid.
• Gebrek aan scholen die ingericht zijn met voorzieningen voor zowel meisjes als jongens.

Leraren en schoolspullen voor vluchtelingen

In een eerder artikel, waarin we aandacht vragen voor de aanhoudende, extreme droogte in Somalië en de rest van de Hoorn van Afrika, lichten we al toe dat de noodsituatie – die gepaard gaat met ernstige honger, mislukte oogsten en stervend vee – op diverse terreinen verwoestende effecten heeft. Een van de getroffen terreinen is onderwijs. Als inkomsten wegvallen en bronnen van voedsel en water uitgeput raken, moet je wel op zoek naar alternatieven. Maar als je op de vlucht bent, is er nauwelijks tot geen mogelijkheid voor onderwijs. Hiermee wordt het bijna onmogelijk gemaakt voor ouders om hun kinderen naar school te laten gaan.

Juist daarom helpt CARE onder meer met het opzetten van noodscholen, zodat kinderen die op de vlucht zijn alsnog onderwijs krijgen. Daarnaast geven we leraren een kleine vergoeding, zodat kinderen van ouders die geen schoolgeld kunnen betalen alsnog onderwijs krijgen. Ook binnen de schoolgebouwen voorzien we in schoolspullen en -maaltijden. Het is even belangrijk dat kinderen alle middelen hebben om goed te kunnen leren.

Het tegengaan van ongelijkheid, onder meer in het onderwijs, toont de typerende aanpak van CARE in het bestrijden van armoede. Want wanneer meisjes een eerlijke kans op scholing hebben, zijn er geen verliezers.

Veilige en geschikte scholen voor meisjes

Seline Mbori, projectmanager bij CARE Nederland, vertelt: “Veilige scholen die ook rekening houden met de behoeften van meisjes zijn onmisbaar. Denk aan schooluniformen, zodat tienermeisjes zich veilig en beschermd voelen op hun weg naar en van school.

Alle donaties, groot en klein, zijn van betekenis!

Ook belangrijk zijn hygiënepakketten voor tijdens de menstruatieperiode. Zonder verzorgingsmiddelen (zoals maandverband) is een meisje gedwongen om thuis te blijven tot haar menstruatie voorbij is, en dat vergroot de afwezigheid van meisjes op school. Mede daarom zijn aparte toiletten voor meisjes van groot belang. Niet alleen voor hun privacy, maar ook zodat zij zich niet genoodzaakt voelen om thuis, in een veilige omgeving, gebruik te moeten maken van het toilet. Tot slot is schoolvoeding van groot belang voor alle kinderen om hun concentratie en prestatievermogen op school te verbeteren.”

Waarom kinderen niet naar school gaan

Hoewel ongeveer de helft van de Somalische meisjes en vrouwen nauwelijks tot geen toegang heeft tot scholing, zijn er voor zowel jongens als meisjes belemmeringen op het krijgen van onderwijs. Een onderzoeksrapport van CARE (ENG) toont onder meer de volgende redenen van ouders om hun kind(eren) niet naar school te sturen:

• Gebrek aan voldoende inkomsten om (alle) kinderen naar school te laten gaan (78,1 procent).
• Kinderen thuishouden om te helpen met huishoudelijk werk en betaalde arbeid (16,7 procent).
• Onveiligheid en ongebruikelijk voor meisjes om naar school te gaan (4,3 procent).

Opvallend aan dit onderzoek is dat het gebrek aan financiële middelen de belangrijkste belemmering voor ouders is om hun kinderen naar school te kunnen sturen. Bovendien laat het onderzoek zien dat vooral gezinnen met een vrouw aan het hoofd de onveiligheid voor meisjes om naar school te gaan als belangrijkste reden opgeven.

Ondanks de financiële belemmeringen, is er vaak wel de wens van ouders om zowel jongens als meisjes naar school te sturen. Zo vertelt Miriam, de moeder van het 14-jarige meisje Hamdi, dat ze het erg belangrijk vindt dat haar dochter naar school kan gaan. Hamdi is op haar beurt vastbesloten om later minister te worden, zodat ze andere meisjes ook aan scholing kan helpen. Het volledige verhaal over Hamdi vind je hier.

“Veilige scholen die ook rekening houden met de behoeften van meisjes zijn onmisbaar.”

Seline Mbori, projectmanager bij CARE Nederland

Wat doet CARE?

In Somalië zet CARE zich onder meer in voor kwaliteitsonderwijs. Dat doen we door het bevorderen van veilige scholen voor gemarginaliseerde kinderen op het platteland en in arme gezinnen. De steun omvat de volgende thema’

• Leraren en schoolspullen:
  • De bouw en het herstel van extra klaslokalen.
  • Het geven van een kleine vergoeding aan leerkrachten.
  • Het voorzien in schoolspullen zoals schriften en pennen.
  • Het uitdelen van lampen op zonne-energie.
• Toiletten en maandverband:
  • De bouw van aparte toiletruimte voor meisjes.
  • De bouw van meisjesvriendelijke ruimtes.
  • Het uitdelen van hygiënepakketten (met onder meer maandverband) aan meisjes.
  • Het voorzien in schooluniformen.
• Schoolvoeding en -toegang
  • Het verstrekken van studiebeurzen aan arme en gemarginaliseerde gezinnen.
  • Het voorzien van voedzame schoolmaaltijden.

Het verstrekken van studiebeurzen verbetert de toegang tot onderwijs, maar het stimuleert ook de inschrijving, aanwezigheid en retentie van zowel jongens als meisjes.

Huiswerk op zonne-energie

Het uitdelen van lampen op zonne-energie is bovendien nodig, omdat kinderen vaak bij thuiskomst helpen in het huishouden. De enige tijd die ze hebben om huiswerk te maken, is vaak ’s avonds wanneer het al donker wordt. Zonder stroom en licht kunnen zij geen huiswerk maken. Een lamp op zonne-energie biedt hiervoor een duurzame oplossing.

Een weg uit de armoede

In een eerlijke wereld doet iedereen mee. Naast een goede basis, met voeding en onderdak, verdienen kinderen, zowel meisjes als jongens, gelijke kansen op scholing en educatie.

Bovendien blijkt wereldwijd en keer op keer dat wanneer vrouwen economisch sterker staan, dit hun gehele gemeenschap ten goede komt. Investeren in de kracht van meisjes, betekent voor Somalië een weg uit de armoede.