Het verbeteren van de positie van vrouwen en meisjes heeft te allen tijde de speciale aandacht van CARE. Zo ook tijdens crisissituaties. Een actueel voorbeeld daarvan, is de humanitaire situatie in Oekraïne die nog altijd voortduurt.

Meer dan een miljoen mensen, voornamelijk vrouwen en meisjes, zijn Oekraïne ontvlucht. Ze zijn zonder hun man of vader onderweg – die zijn achtergebleven om hun land te verdedigen. Het is typerend voor de andere aanpak van CARE om bijzondere nadruk te leggen op de behoeften van vrouwen en meisjes. Niet voor niets heeft CARE meer dan zeven decennia ervaring met het verlenen van noodhulp wereldwijd. Directeur van CARE Nederland, Reintje van Haeringen, legt uit waarom die aanpak nodig is, werkt en kansen biedt.

Wat maakt vrouwen zo kwetsbaar in tijden van nood?

“Bij CARE weten we dat in ramp- en conflictsituaties vrouwen en meisjes onevenredig hard getroffen worden door bijvoorbeeld gendergerelateerd geweld, uitsluiting en uitbuiting.
Ze hebben geen veilige toegang tot voorzieningen en worden ernstig beperkt in de mogelijkheden om in hun levensonderhoud te voorzien. In veel landen zijn vrouwen daarnaast de belangrijkste verleners van zorg binnen het gezin, voor zowel kinderen, ouderen als zieke familieleden, waardoor zij in noodsituaties niet zo gemakkelijk kunnen evacueren.”

Wanneer sociale structuren en machtsdynamieken worden verstoord, wordt de stem van vrouwen en meisjes vaak voor het eerst in hun leven gehoord.

Wat is nodig om deze vrouwen de specifieke steun te bieden die ze nodig hebben?

“In noodsituaties voert CARE bij elke humanitaire hulpactie ter plaatse een genderanalyse uit. Dat doen we om beter inzicht te krijgen in de machtsrelaties en sociale condities binnen gemeenschappen, en stemmen onze hulpverlening daarop af. We stimuleren vrouwen en meisjes om actief deel te nemen in de besluitvorming. Zo kunnen ze meebeslissen over de manier waarop er in hun behoeften wordt voorzien. Hierbij betrekken we ook de mannen en jongens. We inspireren vrouwen en mannen om met elkaar in gesprek te gaan over heersende normen. We maken gendergerelateerd geweld bespreekbaar om het te kunnen voorkomen. In tijden van crisis staan mannen vaak meer open voor deelname van vrouwen aan de activiteiten die CARE ondersteunt en we zien mannen en jongens als onze bondgenoten in het bereiken van gendergelijkheid.”

Welke middelen heeft CARE tot haar beschikking om deze vrouwen van hulp te voorzien?

“Samen met de bewoners van het gebied, lokale overheden en partnerorganisaties, beoordelen we wat het hardst nodig is. De aanpak van CARE kenmerkt zich door steun aan de kwetsbaarste groepen, waaronder vrouwen en meisjes, altijd voorop te stellen. We voorzien in eerste levensbehoeften zoals voedsel, schoon drinkwater en een veilige plek om te slapen. Zo steunen we mensen om overleven in een noodsituatie en brengen levens in veiligheid. Bij de verdeling van noodhulppakketten is er extra aandacht voor de behoeften van vrouwen, zoals bijvoorbeeld een lamp op zonne-energie om zich ’s nachts veilig te kunnen verplaatsen, of producten voor vrouwelijke hygiëne.”

We inspireren vrouwen en mannen om met elkaar in gesprek te gaan over heersende normen.

Probeert CARE ook op lange termijn het verschil te maken voor deze vrouwen en meisjes?

“We zijn er ook in de periode erna en bieden mensen steun om hun leven weer op te bouwen. We moedigen vrouwen aan om bijvoorbeeld een eigen groentetuin te onderhouden of een onderneming te starten en ondersteunen hen daarbij. Zo kunnen zij zich vaardigheden eigen maken waarmee ze hun gezin kunnen onderhouden. Zo bestrijden we armoede door ongelijkheid tegen te gaan. De kracht van CARE ligt in het verbinden van acute noodhulp met onze ontwikkelingsprogramma’s op lange termijn. Aangezien CARE vaak al tientallen jaren in door noodsituaties getroffen landen werkt, kennen we de situatie en de gemeenschappen goed. We kunnen voortbouwen op mogelijkheden ter plaatse, en op kansen die kunnen ontstaan in tijden van conflict en rampen.”

Heb je hier een voorbeeld van?

“Ja, er zijn zeker voorbeelden van conflicten en noodsituaties die kansen bieden voor vrouwen en meisjes! Wanneer sociale structuren en machtsdynamieken worden verstoord, wordt de stem van vrouwen en meisjes vaak voor het eerst in hun leven gehoord. De oorlog in Jemen heeft bijvoorbeeld in veel gemeenschappen geleid tot een verschuiving in de rolverdeling tussen mannen en vrouwen – mede omdat mannen vaak afwezig zijn omdat ze meevechten in het gewapende conflict. Dat heeft een effect op diepgewortelde normen over de rol van vrouwen, die binnen hun gemeenschap nu meer ruimte krijgen. We werken daar met vrouwenorganisaties aan participatie van vrouwen in processen van lokale besluitvorming, waardoor ze die ruimte vergroten en benutten voor de verbetering van de leefomstandigheden in hun gemeenschap.”

Internationale Vrouwendag

Terwijl de wereld jaarlijks Internationale Vrouwendag viert, onderstreept CARE Nederland het belang van gender sensitieve humanitaire hulp. Conflicten en oorlogen brengen specifieke en zorgwekkende risico’s met zich mee. Vooral voor vrouwen en meisjes. Door ons gezamenlijk in te zetten voor gelijke rechten en kansen, creëren we structurele verandering. Als internationale ontwikkelingsorganisatie is CARE actief in meer dan 100 landen wereldwijd.

Reintje van Haeringen werkt sinds 1990 als adviseur en manager voor verschillende ontwikkelingsorganisaties in Latijns Amerika, Afrika en Azië. Sinds 2018 is ze is directeur van CARE Nederland. In die hoedanigheid is ze lid van de Raad van Toezicht van de Dutch Relief Alliance, een coalitie van veertien Nederlandse NGO’s die in partnerschap met het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking humanitaire projecten ontwikkelt in respons op internationale crisissen.