COP29: Subsidies en giften als basis van klimaatfinanciering 

Bij de VN-klimaattop COP29 staat er een cruciale beslissing op de agenda: het vaststellen van een nieuw klimaatfinancieringsdoel. De klimaatfinanciering die veel landen momenteel ontvangen om zich aan te kunnen passen aan het veranderende klimaat, bestaat voor een groot gedeelte uit leningen. Leningen zijn echter niet de eenvoudige oplossing die ze lijken te zijn. Door de recente stijgingen van de wereldwijde rentetarieven leggen veel van deze leningen een sterk groeiende financiële last op landen die al worstelen met veel schulden. Hierdoor betalen ontwikkelingslanden uiteindelijk veel meer geld aan rente dan ze aan klimaatfinanciering ontvangen. Daarom pleit CARE dat subsidies en giften de basis moeten vormen van eerlijke klimaatfinanciering – en daarmee ook van het nieuwe klimaatfinancieringsdoel.  

Klimaatfinanciering op COP29 

Bij de VN-klimaattop in Kopenhagen in 2009 werd er door rijke landen beloofd om 100 miljard dollar vrij te maken voor klimaatactie in ontwikkelingslanden. Zij droegen immers ook de grootste verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis, terwijl ontwikkelingslanden de zwaarste klappen vingen zonder dat zij de middelen hadden om zich daartegen te weren. Al eerder schreven we over het pleidooi van CARE om dit bedrag te verhogen, omdat de maatregelen die nodig zijn veel duurder worden geschat.    

Niet alleen de hoogte van het financieringsdoel wordt dit jaar besproken, er wordt ook onderhandeld over in welke vorm het geld wordt gegeven. In 2022 werd slechts 28 procent van alle klimaatfinanciering als gift gegeven – veruit het grootste gedeelte waren leningen. Voor ontwikkelingslanden die vaak al schulden hebben betekent dit dat ze nog verder in het rood komen te staan. In 2024 zullen ontwikkelingslanden naar verwachting in totaal 7,5 procent van hun gezamenlijke BBP besteden aan schuldaflossing. Dat is meer dan ze uitgeven aan gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur samen. 

“De noodzaak van klimaatadaptatie is het gevolg van de historische uitstoot van rijke landen, die vervolgens profiteren van de rente op deze leningen. Dit maakt de bestaande ongelijkheid groter in plaats van kleiner. Klimaatfinanciering zou een instrument moeten zijn voor rechtvaardige klimaatactie, maar in de vorm van leningen wordt dat doel ondermijnd,” zegt Rosa van Driel, beleidsadviseur klimaatrechtvaardigheid.  

Hoe doet Nederland het? 

Nederland doet het goed als het gaat om klimaatfinanciering in de vorm van giften: alle steun die ons land geeft voor klimaatprojecten in ontwikkelingslanden wordt verstrekt als gift. Dit biedt Nederland een sterke positie om bij COP29 te pleiten voor giften als bron voor klimaatfinanciering, want helaas wordt dat nog onvoldoende gedaan. Ook draagt Nederland bij aan klimaatfinanciering via kanalen zoals de Wereldbank – die is goed voor 43 procent van de wereldwijde klimaatadaptatiefinanciering, maar 75 procent daarvan zijn leningen, vaak met hoge rentes.  

Onze aanbevelingen voor eerlijke en effectieve klimaatfinanciering

Na onderzoek van verschillende financieringsstructuren zoals leningen en berekeningen van subsidie-equivalenten, heeft CARE de volgende aanbevelingen om een rechtvaardiger en effectiever klimaatfinancieringssysteem kunnen creëren: 

• Rijke landen moeten bij het verstrekken van klimaatfinanciering voor klimaatactie in ontwikkelingslanden inzetten op giften, in plaats van leningen. Dit moet ook de kern zijn van het nieuwe klimaatfinancieringsdoel waartoe bij COP29 wordt besloten.  
• Er moet een transparantere manier van rapporteren komen, waarbij alleen het grant equivalent van leningen – de financiële voordelen door gunstige voorwaarden zoals lage rente, langere looptijden of gedeeltelijke kwijtschelding – wordt meegerekend als klimaatfinanciering. Dit geeft een eerlijker beeld van de werkelijke waarde van leningen voor ontwikkelingslanden. 
• Als er leningen voor klimaatprojecten in ontwikkelingslanden worden verstrekt, dan moet dat onder gunstigere voorwaarden. Het tegengaan van stijgende rentes is daarbij cruciaal om deze projecten financieel haalbaar en duurzaam te houden. 

Benieuwd naar meer? Download onze uitgebreide (Engelstalige) briefing en aanbevelingen!