Gendergelijkheid? CARE betrekt ook mannen en jongens

Pas als iedereen gelijkwaardig behandeld wordt, kan een wereld zonder armoede bereikt worden. Daarom zet CARE gendergelijkheid centraal in haar werk. Hiervoor moeten sociale normen worden aangepakt. Want het zijn deze normen die ongelijkheid in stand houden. Van ongelijke machtsstructuren tot gewoontes wat betreft het huishouden en geweldgebruik; genderongelijkheid is diep geworteld. Om dit te veranderen, moeten niet alleen vrouwen en meisjes, maar ook mannen en jongens betrokken worden. Maar hoe doet CARE dat eigenlijk? We leggen het je uit!

Om de sociale normen die zorgen voor genderongelijkheid te veranderen, moeten niet alleen vrouwen en meisjes, maar ook mannen en jongens betrokken worden. Door hun machtsposities, zowel in formele als informele situaties, zijn zij vaak namelijk de bewakers van deze normen. Daarom betrekt CARE mannen en jongens binnen de projecten die zich richten op gendergelijkheid. Daar hebben niet alleen vrouwen en meisjes baat bij, maar ook deze mannen en jongens zelf.

Hoe komt verandering tot stand?

CARE gebruikt het Gender Equality Framework, dat de basis vormt voor gendergelijkheid op drie niveaus: het individu, relaties en stucturen. Ook hierin spelen sociale normen een belangrijke rol. Deze beïnvloeden namelijk hoe individuen zich gedragen, zowel binnen hun eigen levens als in relatie tot anderen. Tegelijkertijd worden deze normen in stand gehouden doordat ze van individu op individu worden doorgegeven. CARE werkt samen met individuen om hun relaties tot anderen kritisch te bekijken en erachter te komen welke rol zij spelen in het in stand houden van schadelijke gendernormen. Op die manier kan CARE invloed uitoefenen op de geldende sociale normen, en zo genderongelijkheid aanpakken.

“Door de machtsposities waar mannen en jongens zich in bevinden, hebben zij de mogelijkheid om schadelijke gendernormen aan te pakken.”

Sociale normen zijn onderdeel van de structuur van de samenleving, en dus verweven in de systemen en structuren van gemeenschappen. Deze normen zijn zowel informeel (bijvoorbeeld gewoontes, ongeschreven regels) als formeel (bijvoorbeeld wetten). Daarom is het cruciaal om mannen te betrekken bij het veranderen van deze normen. Zij hebben namelijk bijna altijd de macht in hadden, en hebben dus de mogelijkheid om de bestaande structuren te veranderen, zowel formeel als informeel.

Zo dragen mannen en jongens bij aan gendergelijkheid

CARE’s ervaring leert dat het proactief betrekken van mannen en jongens – zowel als onderdeel van de projecten die we uitvoeren met vrouwen en meisjes als daarbuiten – nodig is om effectieve en blijvende verandering te boeken op het gebied van gendergelijkheid. Niet alleen CARE ziet dit in; de vraag om ook mannen en jongens in de projecten te betrekken komt vaak vanuit vrouwelijke projectdeelnemers en hun mannelijke partners/familieleden zelf. Als reactie hierop ontwikkelde CARE programma’s waarin mannen en jongens proactief worden betrokken.

Een voorbeeld hiervan is het Win-Win project in Burundi. De vrouwen die aan dit project deelnamen, benaderden CARE met de vraag om ook hun mannelijke partners te betrekken in het programma. CARE deed dit vervolgens door de Abangtamuco methode toe te passen, een methode die ontwikkeld is door mannen uit Burundi die meer gelijkheid willen creëren. Het betrekken van mannen en jongens is inmiddels een geïntegreerd onderdeel van CARE’s programma’s in Burundi.

In eerste instantie werden mannen en jongens voornamelijk betrokken bij projecten om zo de deelname van vrouwen mogelijk te maken. Voor veel vrouwen is het namelijk niet mogelijk om aan projecten deel te nemen zonder dat ze daar de toestemming van mannen voor hebben. Al snel startte CARE ook programma’s waaraan specifiek mannen deelnamen. Tijdens de projecten werden zij bijvoorbeeld aangemoedigd om te onderzoeken hoe sociale (gender)normen hun eigen levens beïnvloeden, op zowel positieve als negatieve manier, en hoe zij deze normen kunnen veranderen.

Bijvoorbeeld in de Balkan, waar het Young Men Initiative met jonge mannen samenwerkt om hen beter om te leren gaan met hun emoties. In een veilige omgeving werken zij eraan om hun gevoelens en gedachten te delen en leren ze problemen geweldloos op te lossen. Hierdoor leren ze om op een positieve manier met emoties en conflicten om te gaan, ook in de toekomst.

Ook in Rwanda biedt CARE projecten aan waarbinnen mannen trainingen volgen om hun problemen op een geweldloze manier op te lossen. Hierdoor verbetert ook de relatie met hun familieleden. Eén van de Rwandese mannen die dit deed, is Jean Claude. Samen met zijn vrouw Donatilla nam hij deel aan het Indashyikirwa project, dat zich richt op het tegengaan van huiselijk geweld en het gelijkwaardiger maken van de verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Behalve het volgen van trainingen, wordt mannelijke deelnemers van projecten als deze ook gevraagd wat het voor hen betekent om vrouwen te steunen en te werken aan gendergelijkheid.

De resultaten

In 2022 heeft CARE 111 landen wereldwijd bereikt met noodhulp, het terugdringen van armoede, het opbouwen van een duurzaam bestaan en het bereiken van sociale rechtvaardigheid. CARE voerde meer dan 1600 projecten uit, waaraan 170 miljoen mensen direct deelnamen en nog eens 200 miljoen mensen indirect werden bereikt. Bij meer dan 85 procent van deze projecten was gendergelijkheid één van de hoofd- of subdoelen. Bij meer dan 75 procent van de programma’s werden mannen en jongens actief betrokken.

Richard is één van de mensen die de afgelopen jaren door CARE werd bereikt. Hij nam deel aan het Rol Model Men and Boys programma in Oeganda. Via dit programma volgde hij trainingen over gendergelijkheid, het oplossen van conflicten zonder geweld en het gelijkwaardig behandelen van vrouwen. Daarnaast leerde hij meer over zijn rol als man en vader en hoe hij deze positie kan gebruiken om bij te dragen aan gendergelijkheid. Inmiddels is Richard een rolmodel voor de rest van de gemeenschap, en moedigt hij andere mannen aan om ook te werken aan gendergelijkheid.

Het feministisch buitenlandbeleid

De afgelopen decennia is de aandacht voor het betrekken van mannen en jongens bij het werken aan gendergelijkheid sterk gegroeid, zowel binnen als buiten CARE. Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken ontwikkelt momenteel een feministisch buitenlandbeleid. Hierin staan het doorbreken van ongelijke structuren, de rechten van de LHBTQI+ gemeenschap en het betrekken van mannen en jongens bij het werken aan gendergelijkheid centraal.

Op basis van ervaring en geleerde lessen uit wereldwijde programma’s die zich richten op vrouwenrechten en het betrekken van mannen en jongens bij gendergelijkheid, doet CARE Nederland aanbevelingen aan het ministerie om deze belangrijke benadering van het feministisch buitenlandbeleid verder vorm te geven.

Meer weten? Lees CARE’s policy brief ‘Engaging men and boys in gender equality as a key approach of feminist foreign policy’.