Gendergelijkheid: Sleutel tot effectieve ontwikkelingssamenwerking
Tijdens het debat op 30 januari 2024, over de begroting van de buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, werd het volgende gezegd door Dennis Ram, PVV-Kamerlid: “Dan het thema gendergelijkheid. Dit staat handel in de weg. We kunnen niet van niet-westerse landen die in een totaal andere fase van ontwikkeling zitten, verwachten dat ze deze progressieve waarden zomaar overnemen”. Deze quote illustreert hoe gendergelijkheid door Ram als een progressieve waarde wordt gezien, terwijl het een basaal mensenrecht is. CARE ziet ontwikkelingssamenwerking als een manier om gendergelijkheid te bevorderen tot een fundamentele pijler voor duurzame vooruitgang en rechtvaardigheid.
Belang van gendergelijkheid in ontwikkelingssamenwerking
Gendergelijkheid is een mensenrecht. Het effectief bestrijden van armoede, doet CARE door het bevorderen van gelijkheid voor alle mensen. Daarmee is het van essentieel belang om genderongelijkheid bij de wortel aan te pakken. Want wereldwijd worden vrouwen en meisjes nog steeds geconfronteerd met ongelijkheden variërend van beperkte toegang tot onderwijs en gezondheidszorg, tot geweld en discriminatie op basis van geslacht. Zo lijden er wereldwijd 84,2 miljoen meer vrouwen en meisjes honger dan mannen en jongens.
Deze ongelijkheden hebben grote gevolgen, niet alleen voor individuen, maar ook voor hele gemeenschappen en samenlevingen. Wanneer vrouwen gelijke toegang hebben tot middelen, onderwijs en besluitvormingsprocessen, profiteert de hele gemeenschap hiervan. Investeren in de emancipatie van vrouwen en meisjes betekent investeren in veerkrachtige, duurzame gemeenschappen.
Zo heeft het World Food Programme bijvoorbeeld onderzocht dat als vrouwelijke boeren gelijke toegang zouden hebben tot productieve middelen als mannen, de opbrengst met 20 tot 30 procent zou kunnen stijgen. De totale landbouwproductie zou dan met 2,5 tot 4 procent toenemen, wat de honger voor 100 tot 150 miljoen mensen wereldwijd zou verlichten.
Gendergelijkheid voor succes en duurzame vrede
Een ander aspect van de inzet op gendergelijkheid in ontwikkelingssamenwerking is dat het de effectiviteit van onze inspanningen vergroot. Onderzoek heeft aangetoond dat programma’s die rekening houden met genderverschillen en vrouwen actief betrekken bij besluitvorming en implementatie, op lange termijn succesvoller zijn. De Verenigde Naties concludeerden in een onderzoek naar meerdere Afrikaanse landen dat het betrekken van meer vrouwen bij vredesopbouw en conflictoplossing bijdraagt aan duurzamere vrede. Daarnaast toont hetzelfde onderzoek aan dat een combinatie van mannen en vrouwen in besluitvormingsprocessen voor meer creativiteit, innovatie en perspectieven zorgt, en juist voor minder conflicten.
Actief betrekken mannen en jongens
Het is belangrijk om niet alleen te focussen op meisjes en vrouwen bij het inzetten op gendergelijkheid, maar om ook mannen en jongens hierbij te betrekken. Gendergelijkheid is namelijk niet exclusief een vrouwenkwestie. Mannen en jongens spelen vaak een sleutelrol bij het in stand houden van genderongelijkheden. Zij zijn meestal de gatekeepers van sociale normen, zoals genderrollen in het huishouden.
“We had programmes where we only worked with women. These women approached us and said it was good that we support women but to really achieve change we also need to engage their men. The idea to engage men and boys really came from the women in these communities that we were helping”
Prudent Michel Gatato, zonecoördinator bij CARE Burundi
CARE heeft bijzondere aandacht voor het verbeteren van de sociale positie van vrouwen en meisjes; daarbij werken we samen met mannen om beperkende normen te veranderen. Niet alleen CARE ziet het belang hiervan, maar ook vrouwelijke deelnemers van CARE-programma’s. Tijdens het WIN WIN-programma van CARE Burundi zei Prudent Michel Gatato, zonecoördinator bij CARE Burundi, het volgende: “We had programmes where we only worked with women. These women approached us and said it was good that we support women but to really achieve change we also need to engage their men. The idea to engage men and boys really came from the women in these communities that we were helping”. Deze aanpak leverde niet alleen positieve resultaten op voor de vrouwen, maar ook voor de gemeenschap. Zo leidde dit project bijvoorbeeld tot een toename in de landbouwproductiviteit en een veranderd beeld bij zowel vrouwen als mannen over geweldgebruik richting vrouwen.
Conclusie
Is het streven naar gendergelijkheid in ontwikkelingssamenwerking een progressief Westers idee dat niet zomaar kan worden overgenomen door landen in het Globale Zuiden? Hoewel het waar is dat niet alle landen dezelfde ontwikkelingsfase doormaken, is gendergelijkheid geen progressief idee maar een basaal mensenrecht.
Veel landen in het Globale Zuiden zijn bovendien actief bezig met het bevorderen van gendergelijkheid en het aanpakken van diepgewortelde en beperkende normen binnen hun samenlevingen. Neem bijvoorbeeld Rwanda, waar in 2003 een vrouwenquotum van 30 procent werd ingesteld in het parlement, resulterend in tegenwoordig zo’n 61 procent vrouwelijke parlementariërs. Of Nepal, waar de overheid sinds 2023 samenwerkt met de Europese Unie en Verenigde Naties aan een vierjarig project dat gericht is op de emancipatie van vrouwen en meisjes en het bevorderen van gendergelijkheid in het land.
Het is belangrijk om te erkennen dat culturele contexten en ontwikkelingsniveaus variëren en dat er geen one size fits all-benadering is voor gendergelijkheid. Hierom is het essentieel om op lokaal niveau de dialoog te openen over waarom gendergelijkheid een fundamenteel aspect van ontwikkelingssamenwerking is.
Gendergelijkheid is geen Westerse norm die wordt opgelegd, het is een basaal mensenrecht en een integraal onderdeel van duurzame ontwikkeling en rechtvaardigheid. Het is onlosmakelijk verbonden met CARE’s doelen van armoedebestrijding en sociale rechtvaardigheid.
