Op maandag 28 februari 2022, presenteerde het internationaal wetenschappelijke klimaatpanel IPCC haar langverwachte rapport ‘Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability’. Dit rapport focust zich op de gevolgen van klimaatverandering voor ecosystemen, biodiversiteit en gemeenschappen wereldwijd. Het toont aan dat de impact van klimaatverandering op het welzijn van mensen, vooral in landen die overwegend op het zuidelijk halfrond liggen, nog ernstiger zijn dan gedacht. De tijd om maatregelen te nemen om hen te helpen, droogt snel op.

Onomkeerbare impact temperatuurstijging

Het rapport is onderdeel van de zesde beoordelingscyclus van het IPCC en volgt op het rapport over de fysische wetenschappelijke basis van klimaatverandering van augustus. Uit dat rapport bleek dat de opwarming van de aarde al met 1,1 graden Celsius toegenomen vergeleken met de pre-industriële temperatuur. De verwachting was dat we al binnen tien jaar een temperatuurstijging van 1,5 graden Celsius bereiken. Het nieuwste rapport laat zien wat de impact hiervan op mens en natuur is.

“De bevindingen van het rapport kristalliseren de inherente onrechtvaardigheid van de klimaatcrisis: de mensen die verantwoordelijk zijn voor de minste uitstoot, hebben het meest te lijden onder klimaatverandering.”

Sven Harmeling, Global Policy Lead bij CARE

Sven Harmeling, Global Policy Lead op het thema Climate Justice bij CARE over deze impact: “De bevindingen van het rapport kristalliseren de inherente onrechtvaardigheid van de klimaatcrisis: de mensen die verantwoordelijk zijn voor de minste uitstoot, hebben het meest te lijden onder klimaatverandering.” Landen met een laag inkomen nemen bijvoorbeeld het overgrote deel van de sterfgevallen en ontheemding als gevolg van de ergste opwarmingsscenario’s voor hun rekening. Voor sommige gemeenschappen in het zuiden is het nu al niet meer mogelijk om zich met klimaatadaptatie aan te passen aan de effecten van de huidige opwarming. Zij gaan een tijdperk van verlies en schade (‘losses and damages’), bijvoorbeeld door extreme weersomstandigheden, tegemoet.

De rol van overheden

Het rapport dient als leidraad voor klimaatbeleid van regeringen wereldwijd. Duidelijk is dat adequate actie geen dag langer op zich kan laten wachten. Harmeling: “Het rapport biedt het wetenschappelijke bewijs dat grote vervuilers, met name de G20-landen, hun emissies nu sneller moeten terugdringen om de grens van 1,5 graden Celsius niet te overschrijden. Dit brengt levens in veiligheid en beperkt de economische en ecologische schade aanzienlijk.”

Daarnaast is het evident dat effectieve klimaatadaptatie meer prioriteit moet krijgen. Het rapport laat zien dat er een groot gat is tussen wat er nodig is op het gebied van klimaatadaptatie en de actie die momenteel wordt ondernomen. Ook dit gat is het grootst in lagere inkomenslanden. Zo stelt ook Marlene Achoki, CARE’s Global Policy Co-Lead voor het thema Climate Justice: “Het zegt duidelijk dat de meest kwetsbare landen en mensen meer steun nodig hebben om de uitdagingen van de klimaatverandering aan te kunnen, waarbij vrouwen en kinderen tot degenen behoren die zich in de meest kwetsbare positie bevinden.”

“Beleidsmakers moeten de klimaatfinanciering voor lokaal aangestuurde adaptatieprojecten aanzienlijk verhogen. Ook moet er meer aandacht zijn voor een grondige analyse van de adaptatiebehoeften in regio’s die het hardst worden getroffen.”

Marlene Achoki, CARE’s Global Policy Co-Lead

Rijke landen komen nog steeds de 100 miljard Amerikaanse dollar aan klimaatfinanciering niet na die zijn beloofd om ontwikkelingslanden te ondersteunen bij klimaatadaptatie en -mitigatie. Hiervan zou zeker de helft naar adaptatie moeten gaan. In 2019 bleef de totale klimaatfinanciering steken op onder de 80 miljard Amerikaanse dollar, waarvan slechts 20 miljard Amerikaanse dollar adaptatiefinanciering betrof. Uit onderzoek van CARE in 2021 bleek bovendien dat een groot deel van de adaptatiefinanciering niet klimaatrelevant is. Dat moet anders. Achoki: “Beleidsmakers moeten de klimaatfinanciering voor lokaal aangestuurde adaptatieprojecten aanzienlijk verhogen. Ook moet er meer aandacht zijn voor een grondige analyse van de adaptatiebehoeften in regio’s die het hardst worden getroffen.”

Nederland als voortrekker?

Ook Nederland heeft hierin een belangrijke rol te spelen. Nederland presenteert zich graag als voortrekker op het gebied van klimaatadaptatie, en ziet daarbij een belangrijke rol weggelegd voor onze watersector. Ook in het nieuwe coalitieakkoord benoemt de regering het belang van inzet op klimaatadaptatie. Helaas dragen we ook zelf nog te weinig bij aan de internationale klimaatfinanciering. Uit onderzoek van CARE blijkt dat Nederland onderaan staat bij het verstrekken van aanvullende klimaatfinanciering aan ontwikkelingslanden. Dat komt doordat de Nederlandse publieke bijdrage aan klimaatfinanciering wordt betaald uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De allerarmsten betalen daardoor de rekening.

Ook het bedrag dat Nederland beschikbaar stelt is te laag. De Nederlandse bijdrage aan klimaatfinanciering is ongeveer 1,3 miljard euro aan toezeggingen in 2022. Volgens de berekeningen van CARE zou onze klimaatfinanciering 1,7 miljard euro moeten zijn, gebaseerd op het economisch gewicht van Nederland. Daarnaast gaat onze publieke klimaatfinanciering voor een meer dan 50 procent naar mitigatie, maar blijft de private adaptatie-inzet steken op 21 procent. Willen we als Nederland een geloofwaardige voortrekkersrol nemen in de internationale klimaatadaptatie, dan moeten we eerst thuis orde op zaken stellen.

Dit doet CARE

CARE ondersteunt mensen op kwetsbare plaatsen om een duurzaam bestaan op te bouwen. Door mensen te helpen om zich aan te passen aan klimaatverandering, voorkomen we dat armoede en ongelijkheid nog verder toenemen. Ook zet CARE zich in voor een rechtvaardig internationaal klimaatbeleid. Meer weten? Neem contact op met Rosa van Driel, Advocacy Officer op het thema klimaatadaptatie.